Ο Χαρίλαος Τρικούπης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πολιτικές φυσιογνωμίες που κυριάρχησε στη ζωή της νεότερης Ελλάδας το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σε μία περίοδο κρίσιμη για τη διαμόρφωση της ταυτότητας της χώρας και την αντιμετώπιση ποικίλων εξωτερικών και εσωτερικών προκλήσεων.

Γεννήθηκε το 1832 στο Ναύπλιο, λίγους μήνες πριν από την άφιξη του Όθωνα, του πρώτου βασιλιά της Ελλάδος.

Γονείς του ο Μεσολογγίτης Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873), πολιτικός, λόγιος και διπλωμάτης και η Αικατερίνη Μαυροκορδάτου (1800-1871), γόνος επιφανούς Φαναριώτικης οικογένειας, αδελφή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

Μετά την ολοκλήρωση των νομικών του σπουδών στην Αθήνα και το Παρίσι, δραστηριοποιήθηκε ενεργά, αρχικά ως διπλωμάτης στο Λονδίνο και στη συνέχεια ως πολιτικός.

Στο διάστημα της τριαντάχρονης σταδιοδρομίας του διετέλεσε επτά φορές πρωθυπουργός και ανέλαβε πολλές φορές τα υπουργεία Εξωτερικών, Οικονομικών και Στρατιωτικών.

Όραμά του ο εκσυγχρονισμός και εξευρωπαϊσμός της Ελλάδας.
Κύρια στοιχεία της πολιτικής του οι καινοτόμες θεσμικές μεταρρυθμίσεις, τα εκσυγχρονιστικά έργα και η οικονομική ανάπτυξη.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης πρωτίστως φρόντισε για την εξυγίανση της πολιτικής ζωής και την ενίσχυση του κοινοβουλευτισμού. Υπερασπίστηκε με σθένος τη συνταγματική νομιμότητα και πέτυχε τον περιορισμό της πολιτικής αυθαιρεσίας και της παρέμβασης του στέμματος στην πολιτική ζωή.

Στους υπόλοιπους τομείς της εσωτερικής πολιτικής έδωσε έμφαση:

• στην πάταξη της διαφθοράς
• την αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα
• την ανόρθωση της οικονομίας
• την εκτέλεση σημαντικών έργων υποδομής.

Στην εξωτερική πολιτική, θεώρησε τη διπλωματία ως το προσφορότερο μέσο για την επίτευξη των εθνικών στόχων, όπως προσδιορίζονταν την περίοδο εκείνη στο πλαίσιο της Μεγάλης Ιδέας.

Παρά τον σαφή αγγλόφιλο προσανατολισμό του, επιδίωξε τη συνεργασία με βαλκανικά κράτη και άλλες δυνάμεις, ενώ παράλληλα απέφυγε τις εντάσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έως ότου να καταστεί η χώρα αξιόμαχη και ισχυρή.

Η πολιτική του, παρά τον ανορθωτικό της χαρακτήρα προκάλεσε τη λαϊκή δυσαρέσκεια, κυρίως εξαιτίας της υπέρμετρης φορολογίας.

Η πτώχευση της χώρας ως αποτέλεσμα του υπερδανεισμού σήμανε το τέλος της σταδιοδρομίας του.

Το 1895, μετά τη συντριπτική του εκλογική αποτυχία, αποσύρθηκε από την πολιτική και ένα χρόνο αργότερα πέθανε απογοητευμένος στις Κάννες της Γαλλίας.